SOSYAL güvenlik mevzuatımız çalışanların vefatı halinde onların geride kalan yakınlarına da destek düzenlemeleri içeriyor. Yani ölen sigortalının eş ve çocukları belli şartlar ve oranlar dahilinde maaş almaya devam ediyor. Geride kalan çocuklara yetim maaşı, eşlere ise dul maaşı ödeniyor. Dul maaşıyla ilgili çok da bilinmeyen bir durumu sizinle paylaşmak istiyorum.

EVLENİRSE KESİLİYOR
Dul maaşı olarak bilinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa uygulamaya bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığını görüyoruz. Dolayısıyla eşi ölen bir erkek de ölüm aylığı alabiliyor. Üstelik kocanın çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor. Aynen kadınlara ödendiği gibi şartlar oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı veriliyor. Aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor.

ÖLÜM AYLIĞI ALANLARIN SADECE YÜZDE 5’İ ERKEK
ÖLÜM aylığı alanlarla ilgili rakamlara bakıldığında ilginç bir durum karşımıza çıkıyor. ‘Dul aylığı’na sadece kadınların alabildiği algısıyla erkekler genelde başvurmuyor. Dolayısıyla ölüm aylığı alanların yüzde 95’ini kadınlar oluşturuyor. Oysa erkekler de rahatlıkla bu maaşa başvurabilir. Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı var. Veya eski adıyla SSK’lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor.

EMEKLİ VEYA ÇALIŞANA ÖDEME KESİNTİLİ YAPILIYOR
EŞİN çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Örneğin çalışmayan ya da emekli olmayan koca ölen eşinin maaşının yüzde 75’ini alırken, çalışıyorsa yüzde 50’sini alıyor. Yine maaş alabilecek durumda çocuklar varsa ödenecek para belli oranlarda bunlar arasında pay edilebiliyor. Burada eş olarak tamamen nikahlı evlilikler kast ediliyor. Birlikte yaşamak ya da dini nikahlı olmak, çocuklar olsa dahi ölüm aylığı bağlanmasında dikkate alınmıyor.

EVLENİP BOŞANIRSA YENİDEN BAĞLANIR 
ERKEK ya da kadın eşinden maaş almaya başladıktan sonra eğer ikinci bir evlilik yaparsa maaşı hemen kesiliyor. Bu durumu Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmekte fayda var. Çünkü ilk anda evlendiğiniz tespit edilmez ve maaş ödenmeye devam ederse sonra bu paralar sizden faiziyle birlikte geri alınır. İkinci evliliği yaptıktan sonra boşanırsanız Sosyal Güvenlik Kurumu’nahemen başvurup maaşı tekrar bağlatabiliyorsunuz. Bu arada ikinci eşiniz de vefat ederse bu durumda ölüm aylığı alabilirsiniz. Ancak iki eşten birden maaş almak mümkün değil. Hangisi fazla ise onu tercih edip maaşı bağlatabilirsiniz.

MAAŞIN % 50’Sİ EŞE % 25’İ ÇOCUKLARA
Babam 2009 yılında vefat ettikten sonra annem yüzde 50, ben yüzde 25 kardeşim yüzde 25 dul ve yetim aylığı almaktaydık. Şubat 2014’te 25 yaşımı doldurduğum için aylığım kesildi ve anneme herhangi bir ilave olmadı. İlave olması gerekiyor mu? Aşkın KIZILIŞIK
Dul yetim maaşları paylaştırılırken, eğer yetim yoksa anneye yüzde 75 (çalışıyorsa yüzde 50) oranında maaş bağlanıyor. Yetimler varsa anneye yüzde 50, her yetime de yüzde 25 oranın da maaş bağlanıyor. Eğer tek yetim varsa, yine anneye yüzde 50, yetime yüzde 25 oranında maaş bağlanıyor. Anneniz diğer kardeşiniz olduğu için yine babanızın maaşının yüzde 50’sini almaya devam ediyor. Diğer kardeşinizin de maaşı kesilirse o zaman annenize yüzde 75 bağlanır.

Faruk Erdem, Takvim Gazetesi

Source: Muhasebe Haberleri